Keuze toetsvormen

HOE KIES IK DE JUISTE TOETSVORM?

De leerdoelen (beoogde leerresultaten) vormen het uitgangspunt voor de toetsvorm van de onderwijseenheid. Leerdoelen bevatten een inhoudscompentent (de vakinhoud) en een niveau-aanduiding van denken en handelen. De inhoud en het niveau van de leerdoelen bepalen de keuze voor de toetsvorm. Ook zijn de leerdoelen bepalend bij het kiezen van leer- en onderwijsactiviteiten.

Het gaat erom dat leerdoelen, de leer- en onderwijsactiviteiten en de toetsactiviteiten op constructieve wijze verbonden zijn (‘constructive alignment’, Biggs). Zie verder: ontwerpen.

Bron: Biggs & Tang, 2011

Er zijn veel verschillende toetsvormen. We onderscheiden er hier 15, met vermelding van andere benamingen. Welke toets past bij welk leerdoel, op basis van inhoud, niveau en context?

Toetsvorm	Andere benamingen	Soort Leerdoel (voorbeelden)
Kennistoets	theorietoets, meerkeuzetoets, mc-toets, open vragen, juist-onjuistvragen, half-open vragen, mondelinge toets	Reproduceren Benoemen Beschrijven Toepassen
Essaytoets	opstel, beschouwing, referaat, analyse, literatuurbespreking, review	Analyseren Redeneren Samenvatten
Casustoets	toets met korte casussen, toets met lange casussen, toegepaste kennistoets, casus-dossiertoets	Analyseren Toepassen Identificeren Benoemen
Voortgangstoets		Reproduceren Toepassen Benoemen
Groepsopdracht	projectverslag, productbeoordeling, groepsproduct, voorstelling, probleemgestuurde opdracht	Analyseren Toepassen Vergelijken
Vaardigheidstoets	stationexamen, skillstoets, handelingstoets, practicumtoets, casus-dossiertoets	Demonstreren Toepassen Diagnosticeren
Peerassessment	180 graden feedback, peerbeoordeling	Evalueren Beoordelen Terugkoppelen
Stage-praktijkopdracht	plan van aanpak, stagebeoordeling, praktijkbeoordeling, productbeoordeling leercontract, stageverslag, beroepsopdracht	Toepassen Plannen Oplossen Integreren
Projectopdracht	projectverslag, productbeoordeling, groepsproduct, voorstelling, probleemgestuurde opdracht	Ontwikkelen Organiseren Ontwerpen Adviseren
Gedragsasssessment	performance assessment, proeve van bekwaamheid, simulatie, praktijkproef, observatie in de praktijk	Demonstreren Integreren Aantonen Reflecteren
Onderzoeksopdracht	onderzoeksverslag	Analyseren Onderzoeken Interpreteren Samenvatten
Afstudeeropdracht	eindwerkstuk, (eind)scriptie, afstudeerproductie, proeve van bekwaamheid, beroepsproduct	Creëren Ontwikkelen Adviseren
Intaketoets	toelatingsgesprek, intake assessment, 21+-toets	Reproduceren Toepassen Demonstreren
Portfolioassessment	portfoliogesprek, portfoliobeoordeling, criterium gericht interview	Onderbouwen Expliciteren Aantonen Reflecteren
Reflectieopdracht	procesverslag, supervisieverslag, reflectieverslag, zelfevaluatieverslag, logboek	Analyseren Benoemen Reflecteren

Keuze toetsvorm en toetsprogramma

Een toetsprogramma is het overzicht van alle toetsmomenten binnen een opleidingsprogramma, met onder andere de vermelding welke toetsvormen de opleiding gebruikt. De keuze van de toetsvormen hangt af van het onderwijsconcept van de opleiding en de visie op toetsing. Dit legt de opleiding vast in een toetsplan.

Een kwalifitatief goed toetsprogramma heeft een gebalanceerde mix van toetsvormen die alle eindkwalificaties afdekken. De keuze van de toetsvorm voor een onderwijseenheid moet daarom passen bij de keuze die het opleidingsteam heeft gemaakt ten aanzien van de te hanteren toetsvormen, in de verschillende fases van de opleiding. De opleidingsmanager is eindverantwoordelijk voor het toetsprogramma van een opleiding.

summatief en formatief

Een zelfde toets kan op twee manier worden ingezet: summatief en formatief.

Summatieve toetsen beoordelen of de student de leerdoelen in voldoende mate beheerst. Deze toetsen zijn gerelateerd aan het eindniveau en de eindkwalificaties van de opleiding. Ze hebben een formele status en zijn opgenomen in de Onderwijs- en examenregeling (OER) van de opleiding.

Formatieve toetsen geven de student inzicht in zijn leerproces en geven de docent inzicht in de onderwerpen waar studenten moeite mee hebben. Ze vinden plaats tijdens de onderwijsperiode en een belangrijk onderdeel is het geven van gerichte en directe feedback. Dit draagt bij aan inzicht en stelt studenten in staat om hun studiegedrag tijdig aan te passen. Voorbeelden van formatieve toetsing zijn diagnostische toeten,, voortgangstoetsen en instaptoetsen. Deze toetsen spelen een belangrijke rol in het verhogen van de leeropbrengst van de studenten. Uit onderzoek blijkt dat regelmatige, tijdige en passende feedback één van de meest bepalende factoren is voor studiesucces.

Een uitgebalanceerd toetsprogramma met een doordachte combinatie van summatieve en formatieve toetsing draagt bij aan het studiesucces en leidt tot een hogere leeropbrengst voor de student.

Studenten betrekken

Studenten een keuze geven tussen toetsvormen is een manier om rekening te houden met bijvoorbeeld verschillende leerstijlen. Als voor een onderwijseenheid duidelijke leeruitkomsten zijn geformuleerd, kunnen studenten op verschillende manieren laten zien dat ze aan deze uitkomsten voldoen. Voorbeelden zijn het schrijven van een essay of een blog of het geven van een video- of poster presentatie.
Keuze tussen toetsvormen leidt tot een flexibel aanbod van toetsen waarmee opleidingen een diverse populatie studenten kunnen bedienen.
Meer informatie over betrekken studenten: zie Trends op deze website

Laatst gewijzigd: 5 juli 2017